Takvimler, 24 Şubat 2022 tarihini gösterdiğinde, Rus ordusu 3 koldan Ukrayna topraklarına girdi. Başkent Kiev’in eteklerine kadar gelen Rus ordusu, Ukrayna güçleri tarafından birkaç ay içinde, Dnipro nehrinin doğusundan Donetsk’e doğru geri çekilmeye zorlanırken, son bir yılda mücadele cephe savaşına dönüşmüş durumda. Ukrayna ordusunun, başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerden gelen devasa askeri ve mali yardıma rağmen, geçen yaz ayında gerçekleştirdiği karşı saldırıda önemli bir başarı sağlamaması, hem Kiev’de hem de Batı başkentlerinde soru işaretlerine ve umutsuzluğa sebep olmuş durumda. Kovid-19 salgını sonrası Ukrayna Savaşı’nı sınırında bulunan Avrupa kamuoyunda ise bıkkınlık ve yorgunluk had safhaya ulaştı. ABD tarafında ise Ukrayna’ya sağlanan yardım 5 Kasım 2024 tarihinde düzenlenecek Başkanlık Seçimleri öncesi siyasetin ana tartışma noktalarından biri olması sonucu durma noktasına geldi. Rusya’nın tahminlerin aksine iki yılı dolduran savaşta hem askeri hem de ekonomik kabiliyetlerini sürdürmesi de planları bozmuşa benziyor. 2024’ün Ukrayna yönetimi için cephede ölüm-kalım anlamına geleceği değerlendiriliyor. Kiev’in Rus ordusu karşısında tutunması için Batı’dan gelecek silaha ve mühimmata ihtiyacı var.
Politico’nun konuyla ilgili değerlendirmesine göre, Ukrayna’nın 2024’te Rusya karşısında cephede dengeyi korumasında ve kaderinde 3 nokta önemli olacak. Birincisi, Ukrayna’nın ilkbaharda yeni bir karşı saldırı için gerekli insan kaynağına ve mühimmata sahip olamayacağı. İkincisi, Rusya’nın sanayiini savaş dönemine ayak uyduracak şekilde dönüştürmesi ve müttefiklerinden elde ettiği destekle, topçu gücünde kurduğu üstünlükle Ukrayna mevzilerini baskı altına alması. Üçüncüsü ise Batılı ülkelerden top mermisi, hava savunma sistemleri ve uzun menzilli füze desteğinin gelmemesi halinde, Kiev’in sürdürülebilir ve güvenilir bir savunma savaşı veremeyecek olması.
Ukrayna’yı savaşa devam etmeye ikna eden iki ülkeden biri olan ABD’nin Başkanlık Seçim sürecine girmiş olması Kiev’in savaşı sürdürme planlarına en büyük darbeyi vurdu. ABD’de “derin devlet” diye anılan Dış İlişkiler Konseyi’nin (CFR) Ukrayna savaşına ilişkin raporuna göre Kiev, 77 milyar doları Washington’dan olmak üzere yaklaşık 350 milyar dolarlık yardım almış durumda. ABD’de Biden yönetiminin 2023 yılı için öngördüğü Ukrayna bütçesi tükenirken, geçen hafta ABD Temsilciler Meclisi’nde Ukrayna, İsrail ve Tayvan’a 95,3 milyar dolarlık yardım paketi Cumhuriyetçilerin vetosuna takıldı. Verilecek miktarın 60 milyar dolarının Ukrayna’ya ayrılması planlanıyordu. Ukrayna ordusunun kullandığı güdümlü top mermilerinin her birinin 100 bin doları bulduğu düşünüldüğünde, Kiev için resmin oldukça karanlık olduğu görülüyor.
Şubat 2022’de Rus ordusunun işgali başladığında Avrupa başkentleri Ukrayna bayrağının sarı ve mavi renkleriyle adeta donatılmıştı. Geçen iki sene de bu sempatiden eser kalmadı. Avrupa’yı son bir ayda sarsan çiftçi isyanlarının ana gündemlerinden biri Ukrayna’dan ucuza ithal edilen tarım ürünleri. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin (ECFR) yaptığı son araştırmaya göre, Avrupa kamuoyunda Ukrayna’nın savaşı kazanabileceğine ilişkin umut yüzde 10’a düştü. Aralarında Fransa, Almanya, Macaristan, İtalya, Hollanda, Polonya, İspanya ve İsveç’in de bulunduğu 12 AB ülkesinde yapılan anket Ukrayna’nın karşı saldırılarının durduğunu, ABD yardım politikasında bir değişiklik olacağına dair korkuların arttığını ve ABD’de savaşa ilişkin kötümser tutumu ile bilinen Donald Trump’ın ikinci bir başkanlık dönemi ihtimalinin arttığını
ortaya çıkardı.
Son olarak Avrupa Birliği, Macaristan’ın vetosunu, Budapeşte’yi direkt tehdit ederek 50 milyar avroluk bir yardım paketini geçirirken, bu yardımın nasıl somutlaşacağı soru işareti taşıyor. Rus saldırıları altında yerli savunma sanayiini kaybeden Ukrayna’ya geçen mart ayında Avrupa ülkeleri tarafından söz verilen bir milyon top mermisinin ancak 300 bini sağlanabilmiş durumda. ABD tarafında ise İsrail’in Gazze’yi hedef alan saldırılarının başlamasıyla Kiev’e verilmesi beklenen 155 mm’lik top mühimmatının Tel-Aviv’e gönderildiği biliniyor. Son olarak Almanya Meclisi’nde, Ukrayna’ya Taurus füzeleri sağlamasını içeren önerge 182’ye karşı 480 oyla reddedildi.
Ukrayna için dış yardımlar her geçen gün zorlaşırken, içeride de durum parlak değil. Başta Devlet Başkanı Vlodomir Zelenski olmak üzere yönetim kademesindeki huzursuzluk geçtiğimiz aylarda önce Savunma Bakanı sonra da Genelkurmay Başkanları’nın değişmesiyle su yüzüne çıktı. Yönetim içindeki yolsuzluk iddiaları da konuşulurken, Kiev, cepheye yeni asker bulmakta da sıkıntı yaşıyor. 6 milyona yakın nüfusu farklı ülkelere dağılan Ukrayna, askere almak için insan bulamıyor. Bunun aksine 3 kat daha fazla nüfusa sahip Rusya, seferberlik ilan etmeden cephedeki asker gücünü yenileyebiliyor. Geçen hafta Rus ordusunun eline geçen stratejik Avdiyivka şehrinde iki taraf arasındaki bu farkın etkili olduğu değerlendiriliyor. Putin yanlısı bir Rus bloggerın iddiasına göre Rus ordusunun kent ele geçirmek adına 16 bin askerini kaybetti. Ukrayna ordusunun ise panik halinde şehirden geri çekilirken yüzlerce deneyimli askeri kaybetmesinin büyük moral kaybına sebep olduğu belirtiliyor.
Rusya lideri Vladimir Putin, Amerikalı gazeteci Tucker Carlsson’a verdiği röportajda, Ukrayna ile barışın İstanbul’daki görüşmelerde sağlanma noktasına geldiğini ancak ABD ve İngiltere’nin buna mani olduğunu belirtmişti. Söz konusu görüşmelerden 1,5 yıl sonra Kiev için Rusya ile masaya oturmanın en iyi senaryo olacağına yönelik yorumlar artmış durumda. Cephede ilerleme umudunu kaybeden Ukrayna ordusu, ülkenin doğusundaki Robotyne, Kupiansk ve Chasiv kentlerinde tutunmaya çalışıyor. Uzmanlar, Ukrayna ordusunun bu hatlarda tutunmasının Moskova’yı masaya oturmaya ikna edebileceği görüşünde. Kiev yanlısı Kyiv Post’un dünkü haberine göre Ukraynalıların yalnızca yüzde 40’ının savaşı bir ya da iki sene içerisinde kazanabileceklerine inanması da Zelenski için iyi bir haber değil.
