Anayasa Mahkemesi’nden ‘cinsel dürtüleri harekete geçiren kitap’ davasında karar

2009 yılı ocak ayında İtalyan asıllı Fransız muharrir, şair ve sanat eleştirmeni Guillaume Apollinaire’nin romanını “Genç Bir Don Juan’ın Maceraları” ismiyle basıldı ve yayımlandı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Ofisi kitabı incelemeye aldı.

Bilirkişilerin hazırladığı raporda, “Adı geçen kitap hiçbir estetik pahası olmayan, yalnızca cinsel dürtüleri harekete geçirmek emeliyle yazılmıştır. Okuyanları hayvani hislere sürükleyen toplumun ar ve haya hislerini incitici niteliktedir. Bahsi geçen yapıttaki tabirlerin sanatsal ve edebi manası yoktur. Bu haliyle kitabın içeriği müstehcen, halkın ar ve haya hislerini incitici niteliktedir” tabirleri yer aldı. Rapor üzerine yayınevi müdürü ve hâkim ortağı İrfan Sancı ve çeviren Reşit İmrahor hakkında kamu davası açıldı. Mahkeme, Küçükleri Muzır Neşriyattan Müdafaa Şurası ve Galatasaray Üniversitesi Fransız Lisanı ve Edebiyatı kısmından toplam üç kişilik uzman heyetine rapor hazırlattı. Heyetteki uzmanlar romanı, aşkı ve cinselliği tanıtıcı nitelikte edebi bir yapıt olarak tanımladı. Fakat karar Yargıtay’da bozuldu. Yayıncının öteki müracaatları da reddedilince Anayasa Mahkemesi’ne kişisel müracaatta bulundu.

EDEBİ ESER KATEGORİSİNDE

Sancı, müracaat dilekçesinde kitabın edebi bir eser olduğunu ve yargılanmasının hukuk devleti prensibine karşıt olduğunu, hakkında beraat kararı verilmesi gerekirken kovuşturmanın ertelenerek üç yıl kontrole tabi tutulmasının söz özgürlüğünü ihlal ettiğini söyledi. AYM incelemesinin sonunda, “Mevcut müracaata husus kitap üzere edebi yapıtları yaratan, basan ve yayımlayan şahıslar fikir ve görüşlerin yayılmasına değerli bir katkıda bulunmaktadır. Sanatsal çalışmalar birden fazla manaya gönderme yapar ve bu sebeple de sanatsal çalışmaların ortaya koyduğu bildiri çarçabuk tespit edilemeyebilir. Kapağında yer alan ‘Cinsel’ ibaresi bir muhafaza sağlamıştır. Müdafaa heyetinin müracaata bahis kitabın çocuklar için ziyanlı olacağı görüşüne prestij edildiğinde alınması gereken daha hafif önlemler bile alınmamışken müracaatçının dünyaca ünlü bir müellifin Avrupa edebiyatı mirasında yer alan bir yapıtını Türkçe olarak yayımlaması nedeniyle on yıla kadar hürriyeti bağlayıcı bir ceza tehdidiyle karşı karşıya bırakılmasının demokratik toplumda ne zarurî bir gereksinimi karşıladığının ne de orantılı olduğunun kabul edilmesi mümkündür. Münasebetiyle müracaatçının söz özgürlüğüne yapılan müdahale demokratik toplum nizamının gereklerine uygun olarak nitelendirilemez” değerlendirmesini yaptı. Bunun sonucunda AYM, 13 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine, oybirliğiyle karar verdi.

“HUKUK NE HOŞ ŞEY”

Kararı Cumhuriyet’e kıymetlendiren Yayınevi Müdürü İrfan Sancı, “Buraya gelene kadar uzun bir yargılama süreci geçirdik. Erteleme kararını mutlaka kabul etmedik. Bu karar bize güya Türkiye’de değil de rastgele bir Kuzey Avrupa ülkesinde yaşıyormuşuz hissi yarattı. Sevinsek mi üzülsek mi bilemiyoruz. Enteresan mevzulardan yargılanıyoruz ve sonunda bu türlü hoş kararlar çıkıp ‘Hukuk ne hoş şey’ dedirtiyor. Davası süren öteki kitaplarımız için de benzeri kararların alınmasını temenni ediyoruz” dedi. Davanın avukatı Avukat Adem Sakal da sürecin bu kadar uzamasının türel bir eksiklik olduğunu söyledi.